Month: wrzesień 2007

Dla osób interesujących się historią Bytomia, urbanistyką i architekturą, gmach Miejskiej Biblioteki Publicznej przy placu Sobieskiego jest prawdziwym przekleństwem. Dlaczego? Już wyjaśniam…

Otóż jeszcze na początku XX wieku ówczesny Moltkeplatz był ogromnym, pustym placem w środku miasta. Jego krańce sięgały dzisiejszych ulic Smolenia, Korfantego, Żołnierza Polskiego i Piłsudskiego. Nad tą przestrzenią górowały monumentalne koszary. W latach 30. poprzedniego wieku władze miejskie postanowiły zagospodarować ten plac i uczynić go miejscem kojarzonym z kulturą. Według projektu architekta Oskara Goltza z Opola miał tam stanąć gmach muzeum oraz Technikum Budowlane i Uniwersytet Ludowy, których kształty i budulec miały przypominać koszary. Niestety z powodu kryzysu gospodarczego nie udało się do końca zrealizować projektu. Wybudowano jedynie budynki muzeum, technikum i jedno skrzydło uniwersytetu. Jeszcze po wojnie ściana północna wspomnianego skrzydła była otwarta, jednak władze PRL-owskie nie postanowiły dokończyć "poniemieckiego" projektu. Zaślepiono ścianę, a pomiędzy skrzydłami uniwersytetu i technikum postawiono pląbę typową dla tamtego okresu.

Przez tą decyzję zaburzono ciekawą wizję urbanistyczną i zrezygnowano z bardzo dobrego, WIELKOMIEJSKIEGO modernistycznego projektu. Przez tą szkaradną plombę straciliśmy zapierającą dech w piersiach oś widokową z ul. Podgórnej na stare koszary, wejście do Technikum jest "od tyłu", od ul. Smolenia mamy brzydką ślepą ścianę, a Rotunda zasłania widok na front szkoły. Trzeba też wspomnieć o tym, iż MBP zakłóca naturalne piesze korytarze, które biegły przez środek pl. Sobieskiego. Obecnie niemożliwe jest przejście przez plac na osi północ-południe, co znacznie utrudnia rozwój przestrzeni za biblioteką, która jest pewnym murem oddzielającym centrum od "przedmieść".

Dziś niestety zamiast powrócić do dawnego pomysłu lub po prostu zburzyć bibliotekę i przenieść ją w inne miejsce, zdecydowano się na jej remont! Co najlepsze w ramach rewitalizacji budynku MBP elewacja ma zostać upodobniona do sąsiednich skrzydeł technikum i uniwersytetu. Co to znaczy? Wielkie szklane powierzchnie mają zostać zastąpione cegłą. Ale niestety podrabianą, bo uformowaną z… farbowanego tynku. Cytuję z opisu projektu: "Na części elewacji wykonać tynk w kształcie cegły ze spoinami w kolorach: cegła – 347 Winter Brown oraz spoiny: 627 Twilight Grey". Co najlepsze, owy super-klinkier zostanie połączony z wielkimi gładkimi powierzchniami z… tak zgadliście, z tynku! Do tego jeszcze ekstra-podobne-do-reszty-okna bez przedziałów i w innym kształcie niż okna uniwersytetu i technikum. Ach Szkoda gadać. Projekt elewacji możecie zobaczyć poniżej:

W wyniku tej cudownej inwestycji możemy zapomnieć o zmianie układu urbanistycznego tego miejsca na co najmniej 10 lat, bo władze miejskie na pewno nie zgodzą się zburzyć całkowicie odnowionego budynku, by postawić inny. A szkoda, bo koszty budowy niewiele różniłyby się od remontu tego niefunkcjonalnego starocia. Co więcej, bibliotece wyszłoby to na lepsze, bo można by dowolnie zaprojektować wnętrza, które ułatwiłyby niepełnosprawnym poruszanie się po gmachu. Teraz budowlańcy będą musieli się trudzić, by odpowiednio przerobić budynek, a tak, mogliby zrobić to od podstaw. Niestety tak sprytne i wrażliwe na estetykę jest nasze społeczeństwo. Dobrze, że nie zdecydowano sie na jogurtowe kolory poprzedzielane różowymi pasami – ostatnio jest to modne…

I na koniec jeszcze jedno – generalny remont gmachu będzie, ale systemu komputerowego się nie doczekamy. Nadal będzie system karteczkowo-kartonikowy…

Od pewnego czasu w Polsce modne stało się powalczyć o jakiś kawałek zieleni. Niestety jest to najczęściej robione kosztem ładu urbanistycznego miast, ponieważ w wielu przypadkach skwery powstawały w miejscach po wyburzonych budynkach. Robiono to, aby niskim kosztem ukryć pewne braki. Natomiast teraz sporym kosztem walczy się o ich zachowanie.

Flagowym przykładem walki o trawnik w Bytomiu jest skwer przy placu Kościuszki. Wielu krzyczy, że przez jego zabudowę miasto straci jedno z niewielu zielonych miejsc, ale niewielu wie/pamięta jak to miejsce wyglądało 29 lat temu. Co ciekawe specjalnie postawiono na skwerze tablice opisujące historię tej przestrzeni. Niestety większość tylko ogląda obrazki, bo czytać raczej nie potrafi. A historia jest taka:

W XIXw. za sprawą podłączenia Bytomia do dwóch linii kolejowych i wybudowania dwóch dworców, przy ul. Dworcowej i pl. Kościuszki znacznie rozwinął się handel i usługi. W krótkim czasie pojawiły się tam najpiękniejsze i najwyższe kamienice w mieście, wraz z eleganckimi kawiarniami i hotelami wewnątrz. Pech chciał, że Dwa wieki później – w 1972 roku – socjalistyczne władze na szczeblu centralnym zadecydowały o wyburzeniu całego kwartału budynków stanowiącego północną pierzeję pl. Kościuszki i pierzeje ulic Jainty, Piekarskiej i Dzieci Lwowskich. W miejscu kamienic miał stanąć wielki dom handlowy i salon meblowy "Eldomu". Los zadecydował, że szczęście nie dopisało ówczesnym władzom i nie starczyło pieniędzy na realizację inwestycji, w wyniku czego postanowiono "przypudrować" pomyłkę i zasiano tam trawkę, zasadzono drzewka i wytyczono alejki. Do dziś istnieje dawna numeracja budynków, przez co np. gmach sądu znajduje się przy ul. Piekarskiej, a "Piwiarnia" przy ul. Jainty.

Stratę zabytkowych kamienic można by jeszcze przeboleć, gdyby zabudowa wokół skweru pasowała do jego rozmiarów. Niestety jedynie południowa pierzeja (tam gdzie jest budynek BPK) odpowiada wielkości placu, a reszta jest stanowczo za niska. Przez to przebywając na ławeczce ma się wrażenie, że nie jest się w niemal 200-tysięcznym mieście o bogatej historii, lecz w niewielkim miasteczku gdzieś na wschodzie Polski. Całe szczęście dzięki budynkowi sądu, kościołowi św. Trójcy i różnorodności stylów elewacji kamienic można wrócić do rzeczywistości.

Gdy miasto sprzedało skwer (nie plac Kościuszki!) mieszkańcy oburzyli się, że jak tak można, że powstanie kolejny blaszak, że zniknie im zielone miejsce do siedzenia. Prawda jest akurat taka, że budowane centrum będzie estetycznie kilkanaście poziomów wyżej niż hipermarkety na przedmieściach i Plazy w różnych miastach Polski (m.in. w Rudzie Śląskiej, Sosnowcu i Rybniku), a wewnątrz nie powstanie żaden wielkopowierzchniowy sklep. Za to znajdzie się tam kino, kręgielnia, sala widowiskowa, ogród zimowy, kawiarnie, mnóstwo sklepów, wewnętrzne uliczki i plac publiczny pod szklanym zadaszeniem. Jeśli chodzi o utratę zielonego miejsca w Śródmieściu, to w promieniu 150 metrów jest Park Miejski oraz pl. Grunwaldzki i pl. Sikorskiego, które należą do najbardziej zielonych miejsc w centrum. No ale niech to ktoś wytłumaczy ludziom… Co najlepsze, pewnie Ci najwięksi krzykacze będą pierwszymi, którzy wejdą do galerii i będą tam przebywać codziennie.

Natomiast, żaden z tych krzykaczy nie zastanawia się nad zyskami jakie ta galeria przyniesie Śródmieściu. Wypunktuję to im, żeby wiedzieli:

• miasto nie będzie zamierać po 18:00
• handel wróci spowrotem do Śródmieścia (obecnie najlepsze sklepy powynosiły się na przedmieścia do hipermarketów typu M1 czy Plejada)
• wzrośne zainteresowanie nieruchomościami (już wzrosło)
• znów będziemy mieć kino (ostatnie zamknięto przed rokiem)
• w centrum miasta pojawi się więcej ludzi, bo teraz prócz kilku pubów i kawiarni przy Rynku nie mieli powodów, by tu przyjeżdżać

Pytanie tylko kiedy ci krzykacze zauważą te pozytywy – dopiero po otwarciu Agory (tak będzie nazywać się ta galeria), czy już teraz do tego dojdą? Zasikany skwer na pewno tylu zysków miastu nie przyniesie…